Sistem Tasarımı¶

Genel Bakış¶

Sistem tasarımı, büyük ölçekli ve karmaşık yazılım sistemlerinin mimarisini, bileşenlerini ve etkileşimlerini planlama ve tasarlama sürecidir. Bu süreç, sistemin gereksinimlerini karşılamak, ölçeklenebilirliği sağlamak, güvenilirliği artırmak ve bakımı kolaylaştırmak için kritik öneme sahiptir.

Temel Kavramlar¶

1. Sistem Mimarisi¶

Monolitik Mimari: Tüm bileşenlerin tek bir uygulamada birleştirildiği geleneksel mimari
Mikroservis Mimari: Bağımsız ve dağıtık servislerden oluşan modern mimari
Event-Driven Mimari: Olaylar üzerinden iletişim kuran sistemler
Layered Mimari: Katmanlı yapıda organize edilmiş sistemler
Hexagonal Mimari: Domain-driven design prensiplerine dayalı mimari

2. Ölçeklenebilirlik¶

Vertical Scaling: Tek bir sunucunun kapasitesini artırma
Horizontal Scaling: Sunucu sayısını artırma
Load Balancing: Yük dengeleme stratejileri
Caching: Önbellekleme mekanizmaları
Database Sharding: Veritabanı parçalama

3. Güvenilirlik¶

Fault Tolerance: Hata toleransı
High Availability: Yüksek erişilebilirlik
Disaster Recovery: Felaket kurtarma
Data Replication: Veri çoğaltma
Circuit Breaker: Hata yönetimi

Best Practices¶

1. Tasarım Prensipleri¶

SOLID Prensipleri: Tek sorumluluk, açık-kapalı, Liskov ikamesi, arayüz ayrımı, bağımlılık tersine çevirme
DRY (Don't Repeat Yourself): Kod tekrarından kaçınma
KISS (Keep It Simple, Stupid): Basitlik
YAGNI (You Aren't Gonna Need It): Gereksiz karmaşıklıktan kaçınma
Separation of Concerns: İlgilerin ayrılması

2. Performans Optimizasyonu¶

Caching Stratejileri: Önbellekleme yaklaşımları
Database Optimization: Veritabanı optimizasyonu
Asynchronous Processing: Asenkron işleme
Load Testing: Yük testi
Monitoring: İzleme ve analiz

3. Güvenlik¶

Authentication: Kimlik doğrulama
Authorization: Yetkilendirme
Encryption: Şifreleme
Security Headers: Güvenlik başlıkları
Vulnerability Scanning: Güvenlik açığı taraması

Sık Sorulan Sorular¶

1. Sistem tasarımında hangi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır?¶

Ölçeklenebilirlik gereksinimleri
Performans beklentileri
Güvenlik gereksinimleri
Bakım ve geliştirme kolaylığı
Maliyet ve kaynak kısıtlamaları

2. Mikroservis mimarisi ne zaman tercih edilmelidir?¶

Büyük ve karmaşık sistemlerde
Farklı teknolojilerin kullanılması gerektiğinde
Bağımsız ölçeklendirme gerektiğinde
Sürekli dağıtım gerektiğinde
Takım organizasyonu için

3. Sistem tasarımında hangi araçlar kullanılabilir?¶

Mimari diyagram araçları (Draw.io, Lucidchart)
API tasarım araçları (Swagger, Postman)
Prototipleme araçları (Figma, Adobe XD)
Monitoring araçları (Prometheus, Grafana)
CI/CD araçları (Jenkins, GitHub Actions)